To, że boli gdzieś w dole pleców, to jasne. I bardzo częste. Siedzący tryb życia – krzesło w pracy, fotel w aucie i w domu – kręgosłup tego nie lubi. Jak odróżnić ból spowodowany uciskiem na nerw kulszowy od dyskopatii? Kiedy wizyta u fizjoterapeuty jest konieczna, a nie wystarczą środki farmakologiczne?
O nerwie kulszowym
Nerw kulszowy jest największym nerwem występującym w ciele.Powstaje z połączenia czterech lub pięciu korzeni nerwowych, wychodzących z kanału kręgowego w odcinku lędźwiowo-krzyżowym kręgosłupa (tworzące tzw. splot krzyżowy). Nerw kulszowy wychodzi spod dolnego brzegu mięśnia gruszkowatego i pośladkowego wielkiego i biegnie na tylnej powierzchni uda w kierunku dołu podkolanowego. Podrażniony na skutek ucisku potrafi naprawdę boleć, nawet uniemożliwiając poruszanie się.
Czym jest rwa kulszowa?
Najczęstszą przyczyną rwy kulszowej jest ucisk na korzenie w kanale kręgowym poprzez dyskopatię, przepuklinę lub wypuklinę. Ból spowodowany naciskiem na nerw kulszowy jest bardzo charakterystyczny – ostry, jednostronny, promieniuje na kończynę dolną i okolicę lędźwiową kręgosłupa. Rwa kulszowa może być związana z urazem lub przeciążeniem kręgosłupa. Najpierw pojawia się ból w okolicy kości krzyżowej, który narasta i promieniuje do różnych części kończyny dolnej. Najczęściej ból promieniuje do pośladka, bocznej lub tylnej części uda, podudzia, stopy, aż do palców.
Do innych przyczyn bólu o zbliżonym do rwy kulszowej charakterze może być zespół mięśnia gruszkowatego, kiedy nerw kulszowy pod wpływem wzmożonego napięcia tego mięśnia po prostu boli.
Dolegliwości towarzyszące rwie kulszowej zależą od miejsca, w którym doszło do uszkodzenia nerwu. Jeśli zmiany dotyczą odcinka L4 kręgosłupa, mają one wpływ na mięsień czworogłowy uda, osłabiony ruch kolanowy lub zaburzone czucie po wewnętrznej stronie łydki. Kiedy uszkodzeniu ulega obszar L5, może pojawić się zanik mięśni grzbietowych stopy, zaburzenia czucia po bocznej stronie stopy. Rwa kulszowa charakteryzuje się również tzw. objawem Laseque’a. Jest to charakterystyczny ból wzdłuż uda, pojawiający się, gdy pacjent leży na plecach i próbuje unieść wyprostowaną nogę. Próba podniesienia tej zdrowej może również wywołać ból w chorej kończynie.
Ile może trwać ból spowodowany uciskiem na nerw kulszowy? Od zaistnienia do wygaszenia stanu zapalnego może on potrwać około trzech tygodni. Nieleczona rwa może trwać miesiącami, powodować zaniki mięśniowe i pogorszenie się trofiki skóry.
Proces odbudowy uszkodzonego nerwu trwa długo, około milimetra na dobę, a można go nieco przyspieszyć przyjmując witaminy z grupy B i kwas foliowy. Pamiętać należy również o odpowiednim podnoszeniu ciężkich przedmiotów i unikaniu długotrwałej pozycji siedzącej, która może nasilać objawy.
Gdzie wypadł dysk?
To, że boli w dole pleców, nie zawsze oznacza rwę kulszową. Ból związany z tym schorzeniem może być spowodowany przez nacisk krążka międzykręgowego albo narośli na kości – osteofitu. Przesunięty krążek międzykręgowy może uciskać nerw powodując jego uszkodzenie i wtedy pojawia się rwa kulszowa. Dyskopatia może więc powodować to schorzenie.
Dyskopatia, czyli degeneracja krążka międzykręgowego we wczesnym stadium nie powoduje żadnych dolegliwości, a jest naprawdę częstych schorzeniem. Ból pojawia się w momencie, kiedy nieprawidłowe ustawienie krążka międzykręgowego, jego zwiększony patologicznie rozmiar i umiejscowienie powoduje ucisk różnych części kanału kręgowego. Chory kręgosłup bardzo silnie oddziaływuje na narządy wewnętrzne, można więc odczuwać ból w obrębie nerek, pęcherza czy moczowego. Ból w odcinku piersiowym i żeber może być mylony z chorobami serca czy płuc. Dyskopatia powoduje również zaburzenia potencji i libido.
Czy to na pewno dyskopatia?
To, że boli kręgosłup, wcale nie oznacza, że pacjent musi cierpieć na dyskopatię. Boli, bo mięśnie tracą elastyczność, a ból może też być związany z dysfunkcjami unerwionych narządów wewnętrznych, które sygnalizują stan zapalny w organizmie. Piekący ból w klatce piersiowej może być oznaką chorób płuc lub serca, kiedy boli lędźwiowy odcinek kręgosłupa – przyczyna może tkwić w chorobach nerek. Ból szyi lub barku po prawej stronie to być może objaw dolegliwości ze strony wątroby. Właściwa diagnostyka i wizyta u fizjoterapeuty jest absolutnie konieczna, aby wykluczyć dysfunkcje ze strony choroby krążka międzykręgowego powodujące dolegliwości bólowe.
Dyskopatia – jak sobie z nią radzić?
Jak boli to siedzę i nic nie robię, bo nie mogę się ruszać… Niestety, to największy błąd, bo umiarkowany ruch i właściwa rehablilitacja to najlepszy sposób na tę dolegliwość. Trudno mówić o regularnej aktywności fizycznej w przypadku stanu ostrego, ale aby zapobiegać dalszym degeneracjom krążka międzykręgowego, ruch jest podstawą, podobnie jak właściwa dieta.Kręgosłup nie lubi bezruchu, rozciąganie i wzmacnianie mięśni prostownika grzbietu, mięśni biodrowo-lędźwiowych i brzucha są konieczne. Mięsień rozciągnięty ma większą siłę niż przykurczony.
W przypadku bólu, istotna jest holistyczna rehabilitacja, prowadzona przez specjalistę, który pokaże, jakich ruchów unikać a jakie są istotne dla danego schorzenia. Skuteczne we wzmacnianiu mięśni są rollery i maty – iplikatory, te ostatnie sprawdzą się w leczeniu rwy kulszowej.
