Uraz więzadła krzyżowego i co dalej? Leczenie chirurgiczne vs rehabilitacja
Urazy więzadła krzyżowego przedniego kolana (ACL) jest częstą kontuzji. Urazy więzadła krzyżowego przedniego kolana (ACL) jest częstą kontuzją. W Polsce notuje się około 15 000 przypadków zerwania ACL rocznie, w Stanach Zjednoczonych – 100 000. Ze względu na wzrastającą modę na aktywność fizyczną odsetek urazów rośnie z roku na rok. Najczęstszym rozwiązaniem po całkowitym zerwaniu ACL jest zabieg chirurgicznej rekonstrukcji więzadła. Czy jednak każdy uraz ACL potrzebuje leczenia operacyjnego? Kiedy rekonstrukcja będzie dobrym rozwiązaniem a kiedy leczenie zachowawcze spełni swoją funkcję?
Czym jest ACL i jak dochodzi do jego uszkodzenia?
Więzadło krzyżowe przednie leży wewnątrz stawu kolanowego. Biegnie pomiędzy kłykciem bocznym kości udowej a polem międzykłykciowym przednim kości piszczelowej. Jest objęte błoną włóknistą i pokryte błoną maziową co czyni go więzadłem leżącym na zewnątrz jamy stawowej kolana. Jego funkcją jest stabilizacja stawu podczas ruchu oraz zapobieganie nadmiernym ruchom translacyjnym i rotacyjnym pomiędzy kością udową a piszczelową. Ze względu na zawartość dużej ilości mechanoreceptorów w swojej strukturze – jest więzadłem bardzo ważnym dla stabilności stawu kolanowego i jakości ruchu kończyny.
Do jego uszkodzenia dochodzi najczęściej podczas wysiłku fizycznego przy nadmiernym ruchu kolana do środka lub do wyprostu, często połączonego ze zbyt dużą rotacją stawu. Przyczyną jest zazwyczaj nagła zmiana kierunku ruchu. Po urazie dochodzi do szybkiego narastania obrzęku a osoba poszkodowana, nie jest w stanie kontynuować wysiłku. Dla zawodowych sportowców jest to wyrok zabiegu operacyjnego, długiej rehabilitacji i co najmniej 6 miesięcy przerwy od boiska. Dla osoby aktywnej fizycznie w sposób rekreacyjny, tego rodzaju wypadek nie musi być tak traumatyczny a wyjście z tego problemu nie zawsze musi oznaczać konieczność operacji.
Możliwości lecznicze – operować czy nie?
Zastanawiając się nad możliwościami powrotu do zdrowia po urazie ACL należy wziąć pod uwagę kilka czynników decydujących o dalszym postępowaniu. Bardzo ważnymi aspektami będą: wiek, aktywność fizyczna i zawód pacjenta oraz dalsze plany związane z używaniem kolana. W przypadku osób, których zawód wiąże się z bardzo dużym wysiłkiem fizycznym (sportowcy, pracownicy fizyczni) oraz osób młodych, przed ukończeniem wzrostu kostnego – nauka nie pozostawia wątpliwości. Rekonstrukcja ACL jest słusznym wyjściem z problemu i bez niej staw nie będzie spełniał swojej funkcji oraz zostanie narażony na powtórne urazy i szybko powstające zmiany degeneracyjne. Warto pamiętać, że pomimo popularności rekonstrukcji więzadła, zabieg operacyjny może nieść za sobą szereg powikłań takich jak:
- infekcje pooperacyjne
- zakrzepica żył głębokich
- krwiaki śródstawowe
- zatorowość płucna
- uszkodzenie implantu więzadła
- złamania kości podczas zabiegu
- uszkodzenia nerwów kończyny dolnej podczas zabiegu.
Skutki uboczne zabiegu nie są bardzo częste, jednak biorąc pod uwagę, że średnio 10% pacjentów doświadcza powikłań pooperacyjnych warto przemyśleć swoją decyzję o zabiegu. Po rekonstrukcji więzadła konieczne jest przeprowadzenie rehabilitacji ruchowej.
W przypadku, kiedy aktywność fizyczna jest rekreacyjnym dodatkiem a Twoje kolano jest używane raczej do przemieszczania się i codziennych obowiązków warto zastanowić się nad leczeniem zachowawczym. Oczywiście, rehabilitacja nie jest w stanie przywrócić struktury więzadła i spowodować, że wróci ono do swojej poprzedniej formy. Dzięki ćwiczeniom i terapii można jednak odbudować prawidłową funkcję kolana, jego zakres ruchomości oraz siłę. Badania pokazują, że dzięki odpowiednio dobranej fizjoterapii można długoterminowo osiągnąć bardzo dobre rezultaty, które umożliwiają powrót do rekreacyjnej aktywności fizycznej i normalnej funkcji kolana. Leczenie może obejmować:
- ćwiczenia: siłowe, wytrzymałościowe, koordynacyjne, stabilizacyjne
- terapię manualną
- fizykoterapię
- terapię obrzęku
- edukację pacjenta na temat urazu i dalszego postępowania
Dla wielu osób, nie wymagających leczenia operacyjnego rehabilitacja jest wystarczającym środkiem leczniczym, dzięki któremu można uzyskać satysfakcjonujące efekty i cieszyć się zdrowiem przez długi czas.
Długoterminowe konsekwencje urazu
Niezależnie od przyjętej procedury leczniczej – należy wiedzieć, że w 50% przypadków kolano po incydencie uszkodzenia ACL jest bardziej podatne na wczesne powstawanie zmian zwyrodnieniowych. Dlatego po całkowitym powrocie do zdrowia – dbaj o regularny ruch i wizyty kontrolne u fizjoterapeuty lub lekarza ortopedy. Wykwalifikowany specjalista jest w stanie ocenić wczesne stadium powstawania zmian degeneracyjnych kolana i jeśli to potrzebne – wspólnie z Tobą podjąć dalsze leczenie.
Bibliografia:
- Bali, Kamal, et al. “Proprioception in Anterior Cruciate Ligament Deficient Knees and Its Relevance in Anterior Cruciate Ligament Reconstruction.” Indian Journal of Orthopaedics, vol. 45, no. 4, 2011, p. 294., doi:10.4103/0019-5413.80320.
- Hetsroni, Iftach, et al. “Nonoperative Treatment for Anterior Cruciate Ligament Injury in Recreational Alpine Skiers.” Knee Surgery, Sports Traumatology, Arthroscopy, vol. 21, no. 8, 2012, pp. 1910–1914., doi:10.1007/s00167-012-2324-8.
- Krause, Matthias, et al. “Operative versus Conservative Treatment of Anterior Cruciate Ligament Rupture.” Deutsches Aerzteblatt Online, 2018, doi:10.3238/arztebl.2018.0855.
- Palazzolo, Anna, et al. “Uncommon Complications after Anterior Cruciate Ligament Reconstruction.” Joints, vol. 06, no. 03, 2018, pp. 188–203., doi:10.1055/s-0038-1675799.
- Paschos, Nikolaos K., and Stephen M. Howell. “Anterior Cruciate Ligament Reconstruction: Principles of Treatment.” EFORT Open Reviews, vol. 1, no. 11, 2016, pp. 398–408., doi:10.1302/2058-5241.1.160032.
- Sherman, Sethl, et al. “Management of Anterior Cruciate Ligament Injury? What’s in and What’s out?” Indian Journal of Orthopaedics, vol. 51, no. 5, 2017, p. 563., doi:10.4103/ortho.ijortho_245_17.
- Simon, David, et al. “The Relationship between Anterior Cruciate Ligament Injury and Osteoarthritis of the Knee.” Advances in Orthopedics, vol. 2015, 2015, pp. 1–11., doi:10.1155/2015/928301.
