Stożek rotatorów – co to jest?
Stożek rotatorów (pierścień rotatorów) to grupa mięśni, która otacza staw ramienno-łopatkowy. Jest bardzo ważną strukturą z punktu widzenia funkcji barku. Umożliwia jego ruch i prawidłową stabilizację, dzięki czemu ramię może poruszać się swobodnie, bezboleśnie i w dużym zakresie ruchomości. Niestety, ze względu na swoją kompleksową rolę jest także grupą mięśni, która w jest w bardzo dużym stopniu narażona na urazy, które nierzadko bywają przyczyną poważnych dolegliwości bólowych.
Stożek rotatorów to grupa ścięgien otaczających głowę kości ramiennej. W jego skład wchodzą zakończenia mięśni (nadgrzebieniowego, podgrzebieniowego, podłopatkowego oraz obłego mniejszego), które łączą łopatkę z ramieniem. Dzięki nim, ramię może swobodnie się poruszać. Ta grupa mięśni umożliwia i wspomaga wykonywanie szeregu czynności, bez których codzienne życie byłoby znacznie trudniejsze. To m.in.:
- podnoszenie przedmiotów
- wykonywanie czynności ponad głową
- rzuty
- rotacyjne ruchy ręki (zapinanie biustonosza, sięganie za siebie, dalekie wyciąganie ramienia)
Jedną z głównych funkcji mięśni stożka rotatorów jest stabilizacja stawu ramienno-łopatkowego. Dzięki temu podczas ruchu głowa kości ramiennej pewnie pracuje w panewce łopatki i przy każdej czynności jest zabezpieczana przez podwichnięciem.
Urazy stożka rotatorów są bardzo częste i dotyczą najczęściej sportowców dyscyplin rzutowych oraz wymagających dużej pracy ramienia (koszykówka, siatkówka, wioślarstwo, podnoszenie ciężarów, rzut młotem, oszczepem). Bardzo dużą grupą pacjentów są także osoby w średnim i podeszłym wieku, u których przyczyną uszkodzenia tej grupy mięśni są długotrwałe przeciążenia spowodowane nieprawidłową postawą ciała lub wykonywanym zawodem. Na skutek długotrwałych zmian, powstają zwapnienia ścięgien – znacznie upośledzające funkcje ramienia i powodujące ból.
Objawy uszkodzenie stożka rotatorów
Uszkodzenie stożka rotatorów jest łatwe do zauważenia i diagnostyki ze względu na charakterystyczne objawy. To m.in.:
- ból przy ruchach zgięcia, odwiedzenia, rotacji ramienia. Często podczas sięgania po wysoko ułożone przedmioty, czynności wykonywanych nad głową czy próbie rzutu
- ograniczenie ruchomości barku
- zmniejszenie siły mięśniowej
- „przeskakiwanie”, „chrupanie” w stawie barkowym przy rotacji ramienia i uniesieniu ręki nad głowę
W celu diagnostyki uszkodzenia stożka rotatorów lekarz bądź terapeuta wykonuje wywiad, w którym zadając odpowiednie pytania dochodzi do przyczyny dolegliwości ramienia. Często zostają zlecone badania obrazowe, które rozjaśniają wszelkie wątpliwości i pozwalają na zaplanowanie indywidualnie dobranego i skutecznego leczenia. Badanie USG jest w tym przypadku bardzo pomocne ze względu na powierzchowne ułożenie ścięgien i możliwość ich wyraźnego uwidocznienia w obrazie sonograficznym. Bardzo pomocne jest także wykonanie dynamicznego USG, (czyli badania wykonywanego podczas ruchu ramienia). W przypadku wątpliwości i bardziej skomplikowanych uszkodzeń – zaleca się wykonanie badania MRI (rezonansu magnetycznego), który jest badaniem dużo droższym, lecz bardzo szczegółowo opisującym strukturę stawu i ścięgien.
Uszkodzenia stożka rotatorów możemy podzielić na dwie grupy:
- Typu urazowego (najczęściej uszkodzenia nagłe, powstające na skutek aktywności fizycznej) – zerwania, naderwania ścięgien rotatorów
- Typu przewlekłego (przyczyną zazwyczaj są długotrwałe przeciążenia i zwyrodnienia tkanek) – to np. zwapnienia, naciągnięcia, uwięźnięcia i stany zapalne ścięgien.
W zależności od stopnia i typu urazu stosuje się leczenie zachowawcze lub operacyjne.
Uszkodzenie stożka rotatorów – leczenie
W większości przypadków leczenie zachowawcze, (czyli bezoperacyjne) okazuje się być wystarczającym środkiem w zwalczaniu dolegliwości bólowych i przywracaniu prawidłowej funkcji ramienia. Połączenie odpowiednich ćwiczeń leczniczych, terapii manualnej oraz jeśli to konieczne – farmakoterapii jest bardzo dobrą i często niedocenianą drogą do zdrowia. Metody walki z bólem, które doskonale sprawdzają się w przypadku uszkodzenia stożka rotatorów to m.in.:
- Mobilizacje i manipulacje stawowe
- Techniki powięziowe
- Suche igłowanie
- Ćwiczenia ruchowe skupione na wzmocnieniu siły i stabilności stawu barkowego
Wspomagająco można stosować także fizykoterapię, (np. elektrostymulację, ultradźwięki, falę uderzeniową lub laser wysokoenergetyczny), które wspomagają procesy lecznicze i działają kojąco na objawy stanu zapalnego.
W przypadku bardzo dużych uszkodzeń, (np. całkowitego zerwania któregoś ze ścięgien) lub w przypadku zupełnego braku efektów leczenia zachowawczego, przez co najmniej 6 miesięcy, konieczne może okazać się leczenie operacyjne. Polega ono na artroskopowej z rekonstrukcji ścięgna przez przyszycie i zakotwiczenie go w prawidłowym miejscu. Po leczeniu operacyjnym obowiązkowe jest podjęcie rehabilitacji, mającej na celu przywrócenie funkcji ramienia oraz terapię blizny pooperacyjnej.
Bibliografia:
Alidousti A, Mirzaee F, Bahramian F, Zafarani Z, Mirzaei N, Aslani H. Repair of Massive and Irreparable Rotator Cuff Tear Using Arthroscopic Method. J Lasers Med Sci. 2018;9(3):168–176. doi:10.15171/jlms.2018.31
Desmeules F, Boudreault J, Dionne CE, et al. Efficacy of exercise therapy in workers with rotator cuff tendinopathy: a systematic review. J Occup Health. 2016;58(5):389–403. doi:10.1539/joh.15-0103-RA
Edwards P, Ebert J, Joss B, Bhabra G, Ackland T, Wang A. EXERCISE REHABILITATION IN THE NON-OPERATIVE MANAGEMENT OF ROTATOR CUFF TEARS: A REVIEW OF THE LITERATURE. Int J Sports Phys Ther. 2016;11(2):279–301.
Rothrauff BB, Pauyo T, Debski RE, Rodosky MW, Tuan RS, Musahl V. The Rotator Cuff Organ: Integrating Developmental Biology, Tissue Engineering, and Surgical Considerations to Treat Chronic Massive Rotator Cuff Tears. Tissue Eng Part B Rev. 2017;23(4):318–335. doi:10.1089/ten.TEB.2016.0446
